Naast de ‘gewone’ yogalessen geef ik aangepaste lessen aan gehandicapten, ouderen en mensen met pijn en andere chronische aandoeningen. Sinds 1980 geef ik les en ben ik lid van de Vereniging Yogadocenten Nederland. Ik was twaalf jaar gastdocent voor de Engelse Yoga for Health Foundation en een aantal keren voor de Europese Yoga Unie in Zinal, Zwitserland; ik gaf les aan reumapatiënten in het Jan van Breemen Instituut en aan blinden en slechtzienden voor de Stichting Blinden-Penning.

home - veelgestelde vragen - links - colofon

praktische informatie: plaats, tijden, kosten en aard van de yogalessen
yoga voor ouderen en gehandicapten: aangepaste yogalessen
bijscholingen: voor yogaleraren en andere geïnteresseerden
syllabussen: studiemateriaal bij de bijscholingen
svadhyaya - de eeuwige student: artikelen over yoga
yogavideo's: instructievideo's over belangrijke yoga-oefeningen
mijn achtergrond: wie mij hebben opgeleid en geïnspireerd
contactgegevens

Rik Verbeek
Amstelveenseweg 671
1081 JD Amsterdam

020 - 644 9214
rik.verbeek@wxs.nl

praktische informatie over de lessen

Mijn praktijk bevindt zich recht tegenover restaurant De Veranda, tussen het VU-Ziekenhuis en de Van Nijenrodeweg, aan de Amstelveenseweg 671 in Amsterdam.

Alle lessen duren vijf kwartier.
Per groep zijn er maximaal zeven deelnemers.
Ochtendlessen: di, wo, do: 10.15 - 11.30 uur en 11.45 - 13 uur.
Avondlessen: ma, di, wo: 19 - 20.15 uur en 20.30 - 21.45 uur.

kosten
De eerste les is gratis. Daarna kosten de lessen € 10 per keer. Lessen die u niet bijwoont, hoeft u niet te betalen. Wel wil ik dat van tevoren weten, zodat iemand anders uw plaats kan innemen. Bij verhindering kunt u meestal, in overleg met mij, in een andere groep meedoen.

aard van de lessen
We doen hatha yoga: de yoga van houding, beweging en ademhaling. We doen – met aandacht en precisie – eenvoudige houdings- en ademoefeningen. Elke les is anders dan de vorige, maar bouwt er wel op voort. Belangrijke oefeningen komen steeds terug. Langzaamaan gaat u de oefeningen steeds makkelijker vinden en er tegelijk weer nieuwe aspecten aan ontdekken.
Voor de oefeningen is geen bijzondere lenigheid of kracht vereist. Daar werken we ook niet naar toe. Wel naar geestelijke en lichamelijke rust, helderheid, evenwicht en coördinatie. Het vraagt wel tijd, aandacht en oefening, maar dan gaat u zich fysiek en mentaal fitter voelen, alert en onverstoorbaar, u slaapt beter en kunt zich beter concentreren. Om thuis extra te kunnen oefenen, zijn mijn yogavideo’s handig.

bereikbaar met
bus 170, 172 en 174 – halte Koenenkade (1 min. lopen)
tram 16 en 24 – halte VU-Ziekenhuis (8 min. lopen)
tram 5 en metro 51 – halte A.J. Ernststraat (10 min. lopen)
metro 50 – halte Amstelveenseweg (10 min. lopen)
bus 62 – halte Overijsselweg (5 min. lopen)

parkeren
Betaald parkeren: ma t/m vrij van 9 tot 19 uur: € 1,40 per uur.
Schuin aan de overkant, in het Amsterdamse Bos, kunt u gratis parkeren.

Voor meer informatie: kijk bij veelgestelde vragen.

syllabus: fundamentele asana’s 2: staande en zittende torsies; de ardha matsyendrasana

Torsie betekent draaiing of wringing. In de yogacontext is dat het draaien van de wervelkolom om de lengteas. Dan is er dus ook een wringing in het bekken, de buik en de borstkas. Ons leven zou heel anders zijn als we dat niet konden: het kunnen draaien maakt een belangrijk deel uit van onze gewone bewegingsvrijheid. Alle asymmetrische houdingen en bewegingen, bv het lopen, hebben een torsie-aspect in zich.

Wanneer je torsies oefent word je niet alleen leniger, maar ook evenwichtiger, fysiek en mentaal. Je oefent allerlei aspecten van jezelf die van belang zijn in het dagelijks leven: je aandacht en concentratie, het ademen, je gewoontehoudingen.

Staande verticale torsies vind je nauwelijks in de literatuur, waarschijnlijk omdat ze zo eenvoudig lijken. Dat is een gemis, want juist door hun overzichtelijkheid zijn ze leerzaam en kom je er makkelijk toe ze te doen. Ik bespreek er hier drie, omdat die elk op zichzelf belangrijk zijn en omdat ze een goede aanloop kunnen zijn naar de zittende torsies.

Deze syllabus gaat vooral over zittende torsies, een centraal hoofdstuk in het yogarepertoire. Ook wie niet kan lopen, stijf is of zwak, is meestal in staat een aantal van de hier beschreven torsies te doen. De vernuftigste daarvan is de ardha matsyendrasana, een van de mooiste fundamentele asana’s, waar je je hele leven op kunt studeren. Ben je gewend aan je ‘eigen’ manier om deze asana te doen, dan zou je die kunnen heroverwegen en verfijnen aan de hand van de details die ik je noem.

Pdf document: syllabus: fundamentele asana’s 2: staande en zittende torsies; de ardha matsyendrasana

video: toelichting bij de video 'de zonnegroet – surya namaskar'

De zonnegroet wordt vaak gepresenteerd als een soort viering van de zonsopgang, een ochtendritueel, dat je doet met het gezicht naar het oosten. Dat heeft iets moois en sympathieks. Maar vaak wordt de zonnegroet te slordig en te snel gedaan: je krijgt al pijn in je rug als je er naar kíjkt. Mensen doen al voor hun ontbijt tien keer de zonnegroet en zijn verbaasd dat hun rugpijn niet overgaat. Met hun haast en wilskracht duwen ze door de stijfheid van spieren en gewrichten heen en worden ze inderdaad leniger – zolang het duurt.

Ik denk dat het voor de meesten van ons beter is om de zonnegroet later op de dag te doen, na wat voorbereidende oefeningen. Vooral als je nog niet vertrouwd bent met de bewegingen, doe je ze langzaam. Pas als je de zonnegroet langzaam en precies kunt doen, kun je eventueel de snelheid opvoeren. Ongeacht je snelheid: mijd routine en doe niets wat je te lastig of te zwaar vindt.

Bekijk de video eerst eens zonder mee te doen, ook als je de zonnegroet al kent, want de kans is groot dat je sommige onderdelen anders hebt geleerd. Bovendien geef ik je van een aantal bewegingen meerdere varianten. Leer eerst elk van de houdingen en bewegingen als op zichzelf staande oefeningen. Begin met wat je het makkelijkst vindt en ga geleidelijk naar de moeilijker oefeningen. Wat je te moeilijk vindt sla je voorlopig over, of je smokkelt jezelf er doorheen. Gebruik zonodig de pauzeknop om nog eens goed te zien wat de bedoeling is.

Negeer in het begin de ademinstructies. In de eerste paar rondes zeg ik weinig over het ademen. Dan geef ik een serie waar de bewegingen verdeeld zijn over twaalf ademhalingen. Dat kan alleen als je het tempo laag houdt, bijvoorbeeld door middel van ujjayi (zie mijn syllabus ademen). Als je het tempo wilt verhogen, laat je naar bevind van zaken een aantal van die ademhalingen achterwege. Of, wat uiteindelijk misschien het beste is: laat het ademen helemaal vrij. Als je de zonnegroet ook doet als conditietraining, voer dan het tempo zover op dat je net niet buiten adem raakt. Bij een hoog tempo moet je waarschijnlijk een aantal details inleveren, maar daarvoor krijg je meer flow terug.

Er zijn vele redenen te noemen om de zonnegroet niét te doen, zoals rugpijn, hoge bloeddruk, last van je polsen of schouders, en nog veel meer. Maar het zou kunnen dat je, door geduldig en voorzichtig oefenen van de zonnegroet, juist verbetert in die aspecten. Doe niets wat te moeilijk is: dat is de belangrijkste regel.

video's: toelichting bij de video’s 'kat 1', 'kat 2' en 'kat 3'

kat 1, marjariasana 1, de kat op knieën
kat 2, marjariasana 2, de beheersing van het bekken
kat 3, marjariasana 3, de kat op de stoel

De kat wordt meestal beschouwd als een beginners-oefening: hij is makkelijk genoeg voor de meeste mensen. En voor wie niet op handen en knieën kan zitten, zijn er alternatieve varianten, zoals de kat op de stoel. Toch halen ook veel gevorderde yoga-beoefenaars er niet uit wat er in zit.

Met de kat-oefeningen leer je soepelheid, coördinatie en ontspanning. Je leert de houding van de onderste en de bovenste helft van de romp afzonderlijk in te stellen. Er zijn meerdere manieren om het ademen te coördineren met de beweging van de romp. Ujjayi kan een goed hulpmiddel zijn om rustiger en precieser te bewegen. Stijve mensen worden soepeler wanneer ze bij voorzichtig tot hun grens gaan, lenige mensen leren juist niet het maximale te doen bij elke beweging.

De katoefeningen in deze drie video’s zijn volkomen veilig, ook als je nog maar net met yoga bent begonnen, op voorwaarde dat je de bewegingen rustig uitvoert en niets doet wat te moeilijk aanvoelt. Smokkelen mag altijd, als je maar wéét dat je smokkelt. Heb je problemen met het zitten op handen en knieën, doe dan niet de oefeningen in kat 1 en kat 2. Dan heb je misschien meer aan de eerste oefeningen in kat 3, de kat op de stoel, want die zijn voor vrijwel iedereen mogelijk, ook als je in een rolstoel zit. Deze oefeningen komen het best tot hun recht als je een beetje naar voren kunt zitten, los van de rugleuning. De laatste oefeningen in kat 3, waar je met één been langs de zijkant van de stoel naar achteren strekt, kunnen niet als je in een rolstoel zit. En ook als je op een gewone stoel zit, zijn die oefeningen misschien te lastig.

Zie ook de syllabus fundamentele asana’s 1: de kat (marjariasana).

syllabus: fundamentele asana’s 1: kat (marjariasana)

De kat wordt meestal beschouwd als een beginners-oefening: hij is makkelijk genoeg voor de meeste mensen, en voor wie niet op handen en knieën kan zitten zijn er allerlei varianten mogelijk. Toch halen ook veel gevorderde yoga-beoefenaars er niet uit wat er in zit. De kat demonstreert allerlei aspecten van houding en beweging, en biedt een perfecte mogelijkheid om de leegtepauze, de bandha’s en ujjayi te oefenen en te begrijpen. De beginner leert door de kat soepelheid en ontspanning, de gevorderde leert die bovendien te beheersen. Lenige en te lenige mensen leren dat ze hun lenigheid niet ten volle hoeven te gebruiken. Je kunt de kat en de daarvan afgeleide oefeningen zien als vooroefeningen voor vrijwel alle klassieke asana’s, omdat je bepaalde aspecten daarvan als het ware kunt isoleren en afzonderlijk oefenen: je leert precisie en beheersing in het plaatsen en bewegen, al of niet in coördinatie met elkaar, van schouders, boven- en onderrug. Dat vergroot je lichaamsbeheersing en verbetert de zelfwaarneming.

PDF document: fundamentele asana’s 1: kat (marjariasana)

video's:
kat 1, marjariasana 1, de kat op knieën
kat 2, marjariasana 2, de beheersing van het bekken
kat 3, marjariasana 3, de kat op de stoel

syllabus: inleiding tot de serie 'fundamentele asana’s'

Voor de meeste yogabeoefenaars en -leraren vormen de houdingsoefeningen, de asana’s, de kern van de beoefening. Daarom is het noodzakelijk die te blijven onderzoeken en bestuderen. In de reeks fundamentele asana’s bespreek ik een aantal niet te moeilijke asana’s, vanuit de visie van een groot aantal yoga-auteurs. Meestal beperk ik me tot de basisversies en ga ik niet diep in op de variaties. Ik schrijf voor mensen met minstens enige basiskennis en neem daarom niet te veel complete beschrijvingen over uit mijn bronnen, maar wijs liever op de aspecten waarin ze verschillen, want daar is het dat je keuzes moet maken. Waar het me me zinnig lijkt, geef ik van de oefeningen een eigen versie. Vrijwel alle boeken die ik heb geraadpleegd bij het schrijven van de syllabussen, vind je in het literatuuroverzicht.

PDF document: inleiding tot de serie 'fundamentele asana's'

colofon

Hansje Verbeek deed essentiële ingrepen in teksten en layout.
Rodolphe Serné loste de technische problemen op bij het maken van de video’s.
Voor alle artikelen, syllabussen en video's geldt: © Rik Verbeek.

veelgestelde vragen

Wat moet ik meenemen naar de lessen?
Draag kleren waarin u zich makkelijk kunt bewegen. Neem een grote handdoek of een yogamat mee, om over uw mat in de lesruimte te leggen. Wees spaarzaam met parfum, after shave en dergelijke.

Is er verschil tussen de ochtend- en avondlessen?
De ochtendlessen zijn iets lichter dan de avondlessen. ’s Morgens komen vooral mensen met fysieke problemen, mensen die ’s avonds te moe zijn of dan liever niet meer over straat gaan. U kiest in overleg met mij de geschikste groep.

Is de lesruimte ook per rolstoel toegankelijk?
De lesruimte is op de begane grond en makkelijk toegankelijk, ook met de rolstoel.

Hoe weet ik wat geschikt is bij mijn gezondheidsproblemen?
U bent zelf verantwoordelijk voor uw gezondheid en daarom nooit verplicht een oefening te doen. Maar raadpleeg mij als er kwesties zijn waarover u twijfels hebt. Dan zal ik u waarschuwen als het beter is om iets niet mee te doen. Of ik geef u een andere manier. Vertel me altijd over gezondheidskwesties als: hoge of lage bloeddruk, problemen met hart en bloedvaten, te hoge oogdruk, borst- en gewrichtsprotheses, zwangerschap, recente operaties en problemen met rug en nek. Alle informatie blijft vertrouwelijk.

Kan ik ook privéles krijgen?
Wie om privéles vraagt, wil meestal snelle verbeteringen van bijvoorbeeld rugproblemen of hyperventilatie. Dan is bijna niet te voorkomen dat u vooral op die problemen let en daar het oefenen op richt. Ik heb liever dat u alle haast opzij zet en oefent voor ‘alles’, dus ook voor dat waarvan u geen last heeft. Het resultaat is dan beter en beklijft ook langer.

Kan ik als beginner wel instappen in een groep die al jaren yoga doet?
Bij mijn yogalessen zijn er geen ‘beginners’ en ‘gevorderden’. U doet alle oefeningen alsof u ze voor het eerst doet. Dat geeft u de kans om er steeds nieuwe kanten aan te ontdekken. Iemand die begint aan yoga kan daardoor meestal goed meedoen met mensen die al langer op les zitten.

Kan ik ‘huiswerk’ krijgen om thuis beter te oefenen?
Ik raad thuis oefenen aan, omdat dat het effect vergroot. Kunt u de oefeningen niet goed onthouden, maak dan aantekeningen, meteen na thuiskomst of desnoods tijdens de les. Indien gewenst nemen we uw aantekeningen samen door en geef ik verbeteringen of aanvullingen. Als u wilt geef ik u ‘huiswerk’, dat wil zeggen een reeks oefeningen aangepast aan uw mogelijkheden en onmogelijkheden. Maak ook gebruik van mijn yogavideo’s.

Bent u lid van een beroepsvereniging?
Ik ben sinds 1980 lid van de Vereniging Yogadocenten Nederland (VYN). Als u problemen heeft met mij of met mijn manier van lesgeven, laat het me weten. En zou u er met mij niet uitkomen, dan kunt u een klacht indienen bij mijn beroepsvereniging.

svadhyaya – artikelen over yoga

Svadhyaya, een Sanskrietterm, betekent zelfstudie. Nieuwsgierigheid en zelfstudie zijn essentieel voor yogabeoefening – en niet alleen hiervoor. Lange tijd kon ik de vruchten van mijn zelfstudie kwijt in mijn bijscholingen en syllabussen. Ook schreef ik recensies en andere artikelen voor de Yoganieuwsbrief, het tijdschrift van de Vereniging Yogadocenten Nederland, waarvan ik een aantal jaren redacteur was. Wat mij hiervan nog van waarde lijkt, publiceer ik hier opnieuw. Daarnaast houd ik u op de hoogte van boeken, artikelen etc. die interessant kunnen zijn voor yogabeoefenaars.

Het staat u vrij om te reageren: rik.verbeek@wxs.nl. Reacties die interessant kunnen zijn voor de bezoekers van deze site zal ik plaatsen.

alle artikelen op een rij

yogavideo's

De optimale situatie voor yoga-onderricht is de ontmoeting leraar-leerling. Maar juist voor veel mensen die ik op les heb en had, is dit niet altijd mogelijk. Daarom heb ik yogavideo’s gemaakt en die op het internet gezet. Ik doe de oefening voor en geef daarbij duidelijke mondelinge aanwijzingen. De video’s zijn ook handig om een oefening die u in de les leerde, thuis nog eens in uw eigen tempo te doen. Als extra geef ik achtergrondinformatie waarvoor in de video zelf geen ruimte is. Ik wijs bijvoorbeeld op de redenen om een oefening niet of juist wel te doen.

• Bekijk de video eerst zonder mee te doen.
• Doe de oefening dan in uw eigen tempo, met zoveel herhalingen of weglatingen als u wilt.
• Maak vooral gebruik van de pauze- en terugspoelknop.
• U bent zelf verantwoordelijk voor wat u doet. Sla dus over wat u te lastig vindt of waarvan u niet zeker weet of dat goed voor u is.
• Zijn er onduidelijkheden, laat het me weten.

ook voor blinden en doven
Ik heb mijn best gedaan om de video’s zo geschikt mogelijk te maken voor blinden/slechtzienden en doven/slechthorenden. De gesproken instructie is gedetailleerd, zodat ook blinden/slechtzienden alles kunnen volgen. Om de tekst goed te laten uitkomen, heb ik die afzonderlijk opgenomen. Wie goed kan liplezen, is in staat mijn instructies te volgen.

alle yogavideo's

yoga voor ouderen en gehandicapten

Toen ik begon met yoga was ik zwak, astmatisch en ongelooflijk stijf. Maar ik had meteen de ervaring dat ik echt iets kon. Tien jaar later werd ik yogaleraar en zag ik iets dergelijks bij mijn oudere en gehandicapte leerlingen: iedereen kan iets met yoga. We houden ons niet bezig met onze aandoeningen of handicaps, maar met onszélf. In de ruim dertig jaren dat ik nu lesgeef zag ik vele keren hoe mensen zich geleidelijk fysiek en mentaal beter gaan voelen. Ze kunnen zich beter concentreren en merken dat ze minder last hebben van pijn, beter slapen, zich makkelijker bewegen, het dagelijks leven beter aankunnen. Dat gebeurt zeker niet van de ene dag op de andere. Maar langzame verbeteringen zijn vaak duurzamer dan plotselinge, spectaculaire verbeteringen.

De meeste ouderen en gehandicapten, maar lang niet allemaal, komen naar de ochtendlessen. Deze lessen zijn iets lichter dan de avondlessen. We gebruiken een stoel wanneer zitten op de grond lastig is en voor het evenwicht bij het staan. Mijn lesruimte is op de begane grond en makkelijk per rolstoel toegankelijk. Kijk ook bij mijn achtergrond en bij veelgestelde vragen.

links

Vereniging Yogadocenten Nederland (VYN): www.vyn.nu

Stichting Yoga & Kanker: www.yogaenkanker.nl

Bewegen na kanker: www.verderinbalans.nl; 06 - 1259 1209

boeken en yogahulpmiddelen: Wanuskéwin, Ferdinand Bolstraat 28, 1072 LK Amsterdam, 020 - 679 4649, www.wanuskewin.nl

doe twee minuten niets: www.donothingfor2minutes.com

syllabussen van bijscholingen

Bij elk van mijn bijscholingen heb ik een uitgebreide syllabus geschreven. Deze syllabussen zal ik de komende tijd reviseren en redigeren, om ze daarna op deze site te plaatsen.

alle syllabussen op een rij

bijscholingen voor yogaleraren

Voor leraren en andere geïnteresseerden geef ik op aanvraag bijscholingen over de onderwerpen die in de syllabussen aan de orde komen. Dat zijn:

• ademen
• de bandha’s en ujjayi
• de beheersing van de blaas
• gewrichtsproblemen en aangepaste yoga
• fundamentele asana’s
• meditatie en hatha yoga

Leraren-in-opleiding en beginnende leraren zijn welkom voor advies en overleg. Neem contact met me op voor meer informatie.

mijn achtergrond

Meer uit leergierigheid dan vanwege de ambitie yogaleraar te worden, begon ik aan de docentenopleiding van de Stichting Yoga en Vedanta, en voltooide die in 1980. Nog belangrijker voor mijn vorming waren de vele ontmoetingen met mijn leraren Wolter Keers en Jean Klein. Vooral Jean Klein, wiens yogastijl vaak Kashmir yoga wordt genoemd, heeft een beslissende invloed gehad op mijn begrip van yoga. Een groot deel van mijn opleiding kreeg ik natuurlijk van mijn leerlingen.

Vanaf het begin gaf ik les aan ouderen en gehandicapten. Ik maakte kennis met Howard Kent, die Ickwell Bury bestuurde, een yogacentrum in Engeland waar vooral mensen met multiple sclerose (MS) kwamen. Ik heb daar in totaal een jaar lesgegeven. In het Amsterdamse Jan van Breemen Instituut (het tegenwoordige Reade) gaf ik zeventien jaar les aan mensen met reumatische aandoeningen. Voor de Stichting Blinden-Penning gaf ik vijf jaar les aan blinden en slechtzienden. Bij de Stichting Sara volgde ik de opleiding ‘Yoga en kanker’, die yogadocenten meer kennis en inzicht geeft in het hoe en waarom van yogabeoefening voor (ex)kankerpatiënten.

Uit deze inspiratie kwam in 2001 een boek voort, dat ik schreef samen met Miriam Wapenaar: Eigenwijze yoga – yoga voor bijna iedereen (helaas al jaren uitverkocht). Boodschap hierin is, dat je ook yoga kunt doen als je niet tot je recht komt in een gemiddelde yogales, als je stijf en stram bent of juist zwak en slap, als je oud bent of gehandicapt. Want dan heb je niet minder, maar juist meer reden om yoga te doen.

Sinds 1980 ben ik lid van de Vereniging Yogadocenten Nederland. Ik was zes jaar redacteur van de Nieuwsbrief van deze vereniging.